تغذیه ی کودکان

براي كودكي كه آماده رفتن به مهد كودك و مدرسه مي شود، خوردن صبحانه بسيار اساسي است و مادران عزيز بايد به اين وعده ي غذايي اهميت ويژه اي دهند. مصرف صبحانه به كودكان كمك مي كند تا فراگيري بهتري داشته باشند.

انرژي و مواد مغذي مصرف شده مي تواند توجه، ميزان انرژي و تحرك كودك را تحريك كرده و باعث افزايش تحرك و حركات ورزشي و در نهايت نشاط در كودكان شود.بچه ي صبحانه نخورده در ساعت 9 الي 10 صبح به ميزان قابل توجهي دچار افت قند خون مي شود. استعداد يادگيري او به ويژه در درس هايي كه به تفكر و انديشه نياز دارند كاهش مي يابد. چنين دانش آموزي ممكن است دچار افت تحصيلي و بيزاري از مدرسه نيز بشود. بهتر است صبحانه در محيطي باصفا و آرامش بخش با حضور افراد خانواده صرف شود. بايد بدانيم در دوران كودكي علاقه و بي علاقگي به غذاهاي مختلف به سرعت تغيير مي يابد و اين دوست داشتن غذا تحت تاثير دما، ظاهر، رنگ و طعم غذا، همچنين موقعيت مكاني و زماني غذا خوردن است. داشتن صبحانه ي كامل و خوب مستلزم رعايت ضوابطي در منزل است.

به طور مثال خانواده ها لازم است زمان خواب شبانه و خوردن شام را طوري تنظيم كنند كه بچه ها صبح، به موقع و با كمال ميل صبحانه بخورند. تحرك مختصر مثل نرمش صبحگاهي، پياده روي و يا دوش گرفتن به افزايش تمايل مصرف صبحانه كمك خواهد كرد. پنير و گردو، كره و مربا، تخم مرغ، عدسي، فرني، شير برنج، حليم، همراه نان تازه و شير، صبحانه هاي مناسبي هستند. استفاده از ميوه ها و سبزيجات مثل سيب، خيار،گوجه فرنگي، كاهو، سبزي خوردن به افزايش اشتها كمك مي كند. مي توان يك دوم ليوان آب پرتقال قبل از صبحانه به كودك داد كه هم موجب افزايش اشتهايش مي شود و هم منبع سرشاري از ويتامين  C است.

ميان وعده

به طور كلي بايد ماده ي غذايي مناسبي را براي ميان وعده ي كودك انتخاب كنيم. اين ماده بايد ارزش غذايي كافي داشته باشد و رضايت بچه را تامين كند؛ بدآموزي نداشته باشد؛ از نظر بهداشتي ايمن باشد؛ و با بودجه ي اكثريت خانواده ها تناسب داشته باشد. نكته ي حائز اهميت ديگر آن است كه غذاي تهيه شده توسط مادر، نه تنها سالم تر است بلكه انتقال دهنده ي مهر مادري نيز هست. نان، پنير و خيار؛ نان، پنير و گردو، انجير خشك، نخودچي، انواع مغزها (گردو ـ بادام  ـ فندق و … )؛ ميوه ها به خصوص سيب، نان شيرمال، كيك و كلوچه مواد مناسبي براي ميان وعده در زنگ تفريح مدرسه و مهد كودك هستند.
از جمله عناصر و مواد نياز كودك در اين سنين كه بايد به آن توجه شود، عبارت اند از:

آهن : كودكان به علت رشد سريع همراه با افزايش در هموگلوبين و ميزان كل آهن بدن، در معرض خطر بيشتري از آنمي (كم خوني) ناشي از كمبود آهن قرار دارند. توانايي يادگيري در كودكان مبتلا به كمبود آهن كاهش مي يابد و كم خوني سبب كاهش توانايي اين كودكان مي شود چرا كه اكسيژن كم تري به سلول ها مي رسد. پيشگيري از كم خوني ناشي از كمبود آهن در كودكان بايد بر مصرف كافي مواد غذايي آهن دار متمركز شود. مصرف مقداري گوشت قرمز بدون چربي راحت ترين راه رساندن مقدار بيشتر آهن به يك كودك  است. متاسفانه تعدادي از بچه ها تمايلي به خوردن تكه هاي گوشت ندارند كه در اين موارد بهتر است گوشت چرخ كرده جايگزين شود. نسبت بالاي آهن هم در بسياري از غذاهاي حيواني، آهن را بيشتر قابل جذب مي كند. به علاوه بايد به خاطر داشت كه مصرف منابع حاوي ويتامين  C جذب آهن غير هم را افزايش ميدهد. پس خوردن ليمو ترش، پرتقال و يا گوجه فرنگي به همراه غذا به علت غني بودن از نظر ويتامين  C به جذب آهن موجود در غذا كمك مي كند.  مصرف چاي بعد از غذا، از ميزان جذب آهن مي كاهد. بهتر است چاي از حدود 5/0 ساعت قبل از غذا تا 2 ساعت بعد از غذا مصرف نشود.

كلسيم
كلسيم براي تشكيل مواد معدني، مينراليزاسيون و رشد بافت استخواني در كودكان لازم است و بايد به مقدار كافي در برنامه غذايي وجود داشته باشد. جذب كلسيم به عواملي مثل ميزان پروتئين، ويتامين  D و فسفات بستگي دارد. كودكان به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن، 4 ـ 2 بار بيشتر از بزرگسالان به كلسيم نياز دارند. شير و فرآورده هاي لبني، منابع اصلي كلسيم هستند. براي بچه هايي كه يكي از اين فرآورده ها را استفاده نمي كنند بايد انواع ديگري از همان گروه را جايگزين كرد. به طور مثال اگر بچه اي شير نخورد بايد به او ماست بدهيد. پنير نيز غذاي مناسبي براي افزايش هوش دانش آموزان است البته بهتر است پنير را شب مصرف كرده، يا صيح ها به همراه گردو و بادام استفاده كنيد، زيرا مصرف پنير به تنهايي در صبح عكس العمل هاي عصبي را قدري كند مي كند؛ اين امر به دليل تغيير نسبت كلسيم به فسفريونيزه در پنير است.

ويتامين  D

ويتامين  D براي جذب كلسيم و رسوب آن در استخوان ها مورد نياز است. چون اين ماده از تاثير آفتاب بر بافت هاي زير پوستي به دست مي آيد، ميزان مورد احتياج رژيم غذايي بسته به موقعييت جغرافيايي خود و مدت زماني كه در معرض آفتاب قرار مي گيرند، متفاوت است.

روي

كمبود روي سبب اختلال در رشد، كم اشتهايي و كاهش حس چشايي مي شود. بهترين منبع روي؛ گوشت و غذاهاي دريايي هستند.

يد

كمبود يد موجب كندذهني، كاهش آموزش پذيري و ضعف توانايي جسمي افراد مي شود كه اين مشكل با مصرف نمك يددار در رژيم غذايي تا حدودي برطرف مي شود.

فيبر

يكي ديگر از مشكلات تغذيه اي دانش آموزان، كمبود فيبر و سبوس غلات و … است. براي رفع اين مشكل لازم است از سبزي ها و ميوه ها در رژيم غذايي استفاده ي بيش تري شود و بچه ها به استفاده از غلات سبوس دار تشويق شوند.